1 MIN
Afgerandi skref í átt að verðstöðugleika
Hið opinbera verður að leggja Seðlabankanum lið
Peningastefnunefnd Seðlabanka Íslands ákvað í morgun að hækka stýrivexti um eina prósentu sem þýðir að meginvextir bankans munu standa í 7,5%.
Það er verulegt áhyggjuefni að ekki hafi tekist að koma böndum á verðbólgu og verðbólguvæntingar þrátt fyrir brattar stýrivaxtahækkanir seinustu misserin, en meginvextir bankans stóðu í 0,75% á vormánuðum 2021. Fyrir vaxtalækkunarferlið sem hófst vorið 2019 stóðu þeir hins vegar í 4,5% og í 2,75% skömmu áður en heimsfaraldur skall á. Eftir nokkuð langt tímabil hóflegs vaxtastigs erum við nú minnt aftur á kostnað þess að koma böndum á verðbólgu.
Það er fátt sem styður við markmið nefndarinnar um þessar mundir. Sem rök fyrir svo mikilli hækkun nú tiltekur nefndin að verðbólguþrýstingur hafi aukist en jafnframt mælist hann á breiðari grunni en áður. Ekki hafi náðst að berja niður verðbólguvæntingar og raunvextir bankans hafa lækkað frá seinasta vaxtaákvörðunarfundi. Þá séu vísbendingar um að innlend eftirspurn sé jafnvel enn sterkari en gert var ráð fyrir.
Með þessar aðstæður í huga er erfitt að sjá að nefndin hafi átt annarra kosta völ en að taka afgerandi skref í átt að verðstöðugleika. Hins vegar mun taka tíma fyrir vaxtabreytingar að hríslast um hagkerfið og sú hætta ávallt til staðar að ekki komi í ljós fyrr en of seint þegar of langt er gengið í þeim efnum.
Að lokum tiltekur nefndin hættu þess að víxlverkun hækkandi launa og verðlags komist á skrið, gamalkunnugt þema í íslenskri hagsögu. Þar sem stutt er í næstu kjarasamningalotu er mikilvægt að komast fyrir slíka þróun.
Athygli vekur að nefndin minntist ekki á stöðu ríkisfjármála þó að stutt sé í birtingu fjármálaáætlunar, en vart er hægt að segja að ríkisfjármálin hafi stutt við verðbólgumarkmið að undanförnu. Samninganefndir hins opinbera, sem ganga frá kjarasamningum á næstu dögum, geta ekki litið fram hjá þunga í skilaboðum Seðlabankans og verða að virða þá línu sem almennur markaður hefur samið um. Sama gildir um fjármálaáætlun og stjórnvöld gætu lagt þung lóð á vogarskálarnar gegn verðbólgu með aðhaldssamari stefnu en nú liggur fyrir.