Kjaraviðræður á vinnumarkaði eru í hnút. Það á við um viðræður opinberra starfsmanna við ríkið auk viðræðna Samtaka atvinnulífsins við stéttarfélög á almennum markaði. Kröfur flestra stéttarfélaganna eru langt umfram það sem fyrirtækin geta staðið undir án þess að það komi fram í verðhækkunum, uppsögnum, gjaldþrotum eða með því að draga úr vöruþróun og markaðssókn.

Afleiðingarnar af því að ganga að kjarakröfunum verða aukin verðbólga, hækkandi vextir, lægra gengi auk þess að atvinna mun minnka. Nákvæmlega hver áhrifin verða á hvern þátt eru ekki þekkt en einni hóflegri sviðsmynd er lýst í grein aðalhagfræðings Seðlabankans sem birt var fyrir nokkrum dögum. Verðbólga myndi vaxa hratt og stýrivextir tvöfaldast en þeir eru nú þegar margfalt hærri en í nágrannalöndum okkar. Ábyrgir aðilar á vinnumarkaði hljóta að taka þetta alvarlega.

Verkalýðsfélögin undirbúa nú verkföll til að ná fram kröfum sínum og þau eru þegar hafin hjá Bandalagi háskólamanna og eru að bresta á hjá Starfsgreinasambandinu. Önnur félög hafa boðað atkvæðagreiðslur um verkfallsboðanir.

Lítið samráð er milli stéttarfélaganna og markmið þeirra allra er að enginn fái meira en þeirra eigin félagsmenn og jafnframt að þeir fái meira en aðrir. Yfirlýst markmið með verkfallsboðunum er einnig að ná til baka kjarabótum af læknum og kennurum sem sömdu m.a. um breytt vinnufyrirkomulag og hagræðingu á síðasta ári.

Enginn af ótalmörgum forystumönnum stéttarfélaganna virðist hafa áhyggjur af því að verðlag og vextir hækki, skuldabyrði fólks vaxi, að gengi krónunnar muni veikjast og að nýr verðbólguspírall fari af stað.

Þótt digrum verkfallssjóðum sé veifað til að sýna mátt einstakra stéttarfélaga er víst að sjóðirnir duga skammt til að vega á móti hærra vöruverði og aukinni skuldabyrði heimilanna í landinu.

Samtök atvinnulífsins munu áfram sýna ábyrgð og halda fast við að nýir kjarasamningar samræmist stöðugleika í efnahagslífinu. Reynslan sýnir að miklar launahækkanir skila sjaldnast auknum kaupmætti að ráði. Meira verður gjarnan minna í því samhengi vegna neikvæðra áhrifa slíkra samninga á verðbólgu, vexti og gengi. Kjarasamningar síðasta árs hafa sýnt hvernig lífskjör alls almennings hafa batnað og kaupmáttur aukist með lágri hlutfallshækkun launa, minnkandi verðbólgu og lækkandi vöxtum.

Með stöðugu rekstrarumhverfi og sambærilegum efnahagsaðstæðum og í nálægum löndum munu fyrirtækin eflast. Fjárfestingar aukast. Vöruþróun, nýsköpun og markaðssókn verður gert hærra undir höfði. Framleiðni í rekstri fyrirtækjanna eykst. Störfum fjölgar. Laun hækka til samræmis. Lífskjörin batna.

Þessari þróun sem alltaf mun verða hæg og bítandi er nú stefnt í voða.

Þorsteinn Víglundsson

Leiðari fréttabréfsins Af vettvangi í apríl 2015